Cel, dla którego możemy powołać fundację fundację nie jest dowolny - zgodnie z art. 1 ustawy o fundacjach - powinien być społecznie lub gospodarczo użyteczny, zgodny z podstawowymi interesami Rzeczpospolitej Polskiej w szczególności takimi jak: ochrona zdrowia, rozwój gospodarki i nauki, oświata i wychowanie, kultura i sztuka, opieka i pomoc społeczna, ochrona środowiska oraz opieka nad zabytkami. Oznacza to w praktyce, że fundacja może realizować dowolne cele charytatywne lub społeczne czy też gospodarczo użyteczne pod warunkiem jednak, że mają one charakter publiczny.
Na etapie zakładania fundacji cele wpisane w akcie fundacyjnym i w statucie muszą być dokładnie takie same. Ponadto ważne jest to, że sposób sformułowania wpływa m.in. na możliwość otrzymania dotacji, korzystanie ze zwolnień podatkowych, przyjmowanie darowizn.
Cele zapisane w statucie, a zwolnienie z podatku dochodowego
Fundacja, jako osoba prawna, podlega obowiązkom podatkowym. Jednym z takich obowiązków jest obowiązek płacenia podatku dochodowego, który wynika z ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Ta sama ustawa zawiera też zapisy o zwolnieniu z podatku (art. 17 ust. 1 pkt. 4) - fundacja może z tych zwolnień skorzystać, jeżeli celem statutowym fundacji jest działalność:
naukowa, naukowo-techniczna,
oświatowa, w tym również polegająca na kształceniu studentów,
kulturalna,
oraz działalność w zakresie:
kultury fizycznej i sportu,
ochrony środowiska,
wspierania inicjatyw społecznych na rzecz budowy dróg i sieci telekomunikacyjnej na wsi oraz zaopatrzenia wsi w wodę,
dobroczynności,
ochrony zdrowia i pomocy społecznej,
rehabilitacji zawodowej i społecznej inwalidów oraz
kultu religijnego.
W praktyce oznacza to, że środki pozyskane przez fundację będą podlegały zwolnieniu podatkowemu (dochód będzie zwolniony z podatku dochodowego), jeżeli zostaną przeznaczone na cele i działania, które zawierają się w wyżej wymienionych dziedzinach, będących celami statutowymi fundacji (czyli wynikającymi z zapisów statutu).
Cele zapisane w statucie a darowizny
Dla fundacji ważna jest też możliwość otrzymywania wsparcia w formie darowizn, przekazywanych zarówno przez osoby fizyczne jak i firmy. Osoby, które chcą w ten sposób wesprzeć działania, np. kulturalne czy charytatywne wybranej fundacji, mogą skorzystać z odliczenia podatkowego. Możliwość taką daje ustawa o podatku dochodowych od osób fizycznych oraz ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych. Darowizna będzie podlegała odliczeniu podatkowemu, jeżeli zostanie przekazania przelewem bankowym, na rzecz realizacji celów statutowych fundacji zawierających się w katalogu celów wymienianych w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
Cele te częściowo pokrywają się z wymienionymi wcześniej w związku ze zwolnieniem od podatku dochodowego. Jest to np.:
pomoc społeczna,
działalność charytatywna,
ochrona i promocja zdrowia,
nauka, edukacja, oświata i wychowanie,
kultura sztuka ochrona dóbr kultury i tradycji,
upowszechnianie kultury fizycznej i sportu,
ekologia i ochrona zwierząt oraz ochrona dziedzictwa przyrodniczego.
Cele zapisane w statucie a dotacje
Działania organizacji często przyjmują formę projektów. Projekty odpowiadają na jakieś potrzeby lub problemy, które widzimy wokół siebie. Fundacja, po tym jak powstanie może poszukiwać pieniędzy na realizację tych projektów u różnych sponsorów np. firm, fundacji korporacyjnych, samorządów. Jedną z form wsparcia fundacji czy też jego konkretnych działań, będzie udzielenie jej dotacji. I ten kto wspiera (czy to samorząd czy sponsor „prywatny”) będzie sprawdzał czy działania, które planuje organizacja, są zgodnie z jej statutem. Jeśli tak nie będzie, to wniosek organizacji może zostać odrzucony z przyczyn formalnych.
Cel fundacji nie może mieć charakteru zarobkowego, czyli celem fundacji nie może być pozyskiwanie funduszy na działalność lub prowadzenie działalności gospodarczej.
Nie wyklucza to możliwości prowadzenia przez fundację działalności gospodarczej. Będzie ona jednak opisana w innej części statutu (nie w części zawierającej cele i środki realizacji, ale najlepiej w oddzielnym paragrafie) i będzie wymagać wpisu do Rejestru Przedsiębiorców w KRS-ie.